Marie Curie (bautizada como Maria Salomea Skłodowska) pasou á historia como a "nai da física moderna", naceu o 7 de novembro de 1867 en Varsovia, entón capital dun país ocupado por Rusia, que tras sufocar varias revoltas nacionalistas acabou impoñendo a súa lingua e os seus costumes.
Con apenas 15 anos, Maria viviu a frustración de non poder ingresar á Universidade de Varsovia, xa que esta institución non admitía mulleres. Como recurso, Marie tivo que recorrer á chamada "Universidade Volante", unha institución clandestina, aberta ás mulleres, e que ofrecía aos mozos polacos unha educación de calidade no seu propio idioma. O nome de "volante" ("flotante", segundo algúns autores) vén precisamente da necesidade que tiñan alumnos e mestres de cambiar constantemente de localización para escapar ao férreo control ruso.
Sabías que....
Unha muller Nobel: Licenciada en física e matemáticas grazas ao 'pacto de damas' que contraera coa súa irmá, Marie Curie converteuse, a principios do século XX, na primeira muller na historia en recibir un premio Nobel. O de física compartiuno co seu marido Pierre Curie, pero uns anos máis tarde, en 1911, recibiría de novo o máximo recoñecemento da Academia sueca, co premio Nobel de Química.
Matrimonio científico: Dise que o seu foi un matrimonio unido pola ciencia, pois nunca mostraron grandes alardes románticos. Con todo, Pierre e Marie, que tiveron dúas fillas, consagraron a súa vida ao estudo da ciencia e permaneceron xuntos ata a tráxica morte do primeiro nun desafortunado accidente cunha carruaxe.
A herdanza de Marie Curie: A pesar de que a súa nai non chegaría averlo, Irène Joliot Curie, a filla maior do matrimonio, tamén foi galardoada co premio Nobel de Química tan só un ano máis tarde da morte de Marie. Desde mozo, Irène mostrouse interesada polo traballo da súa nai e chegaron a traballar xuntas durante un tempo. Esta fotografía foi tomada o 20 de abril de 1927 en París.
Investigacións letais: As investigacións de Curie foron pioneiras, tanto que nin ela nin o seu marido eran conscientes dos perigos aos que se expoñían coa radiación. De feito, crese que a anemia aplásica que provocou a morte de Marie en 1934 foi por mor dos longos anos dedicados á investigación no seu laboratorio. O seu corpo foi depositado nun cadaleito selado cunha polgada de chumbo para illalo da radiación.
"Nada neste mundo debe ser temido, só entendido", estas palabras definen o carácter perseverante e loitador de Marie Curie, unha muller que se enfrontou ao machismo e o antisemitismo da súa época, pero cuxa imaxe lembramos como a dunha persoa circunspecta, sobria, reflexiva e de expresión severa. A morte sorprendeuna o 4 de xullo de 1934 en Passy, Francia.
En outubro de 1959 o español Severo José Gerardo Ochoa de Albornoz (Luarca, Asturias, 24-09-1905 – Madrid, 01-11-1993) recibiu no seu laboratorio a telegrama máis esperado polos científicos máis punteiros, o que a Academia de Ciencias sueca envioulle para comunicarlle que fora galardoado co premio Nobel de Fisioloxía ou Medicina dese ano. Tras celebralo cos seus colaboradores foise enseguida á súa casa. Encantáballe conducir, e adoitaba ir moi rápido, pero naquela ocasión ía pisando o acelerador máis da conta… ata que un policía indicoulle que se parase. Un pódese imaxinar a escena a partir das innumerables veces que mostran semellante situación en películas e series estadounidenses, co policía achegándose lentamente, vixiante, mentres se quita as luvas, ata colocarse xunto ao portelo do infractor. O diálogo que se produciu, tras pedirlle a documentación pertinente, foi máis ou menos así:
Sabe vostede a que velocidade ía? —Ía moi rápido, seguramente, pero teño unha boa escusa. —E cal é, se pode saberse? —É que me acaban de conceder o premio Nobel de Medicina e tiña présa por chegar a casa e contarllo á miña muller. —Que lle deron o premio Nobel de Medicina? E por que?
A explicación de Ochoa debeu ser tan convincente que o policía lle deixou marchar, exhortándolle a que moderase a velocidade.
En esencia, o premio recoñecía a transcendencia do seu achado máis relevante ata o momento, que a encima polinucleótido fosforilasa era capaz de sintetizar no laboratorio unha molécula esencial de todos os seres vivos, o ácido ribonucleico (ARN), soado nos últimos anos por ser o protagonista das vacinas máis innovadoras e utilizadas contra a Covid-19. Para moitos científicos, o premio serve de colofón a unha brillante traxectoria e apenas realizan novas achegas de interese. Para Ochoa, en cambio, foi un acicate para seguir producindo ciencia de alto nivel e por iso lembramos a súa figura no aniversario do seu pasamento.
